انواع خیارات
در این مقاله با انواع خیارات، معنای خیار در قانون، انواع خیارات در قانون و تعریف انواع خیارات آشنا شوید.
در صورت هرگونه سوال راجع به انواع خیارات می توانید با وکلای پایه یک دادگستری موسسه حقوقی دادپویان به صورت تلفنی یا حضوری مشاوره حقوقی داشته باشید.
رزرو آنلاین وقت مشاوره
معنای خیار در قانون
خیار یا خیار فسخ اصطلاحی در فقه و حقوق به معنای حق برهم زدن یک جانبه قرارداد است، خیار اسم مصدری به معنی اختیار و به مفهوم اختیاری است که شخص در فسخ معامله دارد.
برخی از عقدها و قراردادها در قانون معین شده است که برخی از این عقودها که به راحتی نمی توان آن را فسخ کرد مانند: عقد بیع، عقد صلح، عقد اجاره، عقد حواله….، و نام آن ها عقود لازم است و قانون شرایط و موارد فسخ این عقود را بیان کرده و به عبارت بهتر قانون مدنی ایران که در مبحث عقود، از حقوق اسلامی برداشته شده تحت شرایطی اختیار فسخ برای طرفین عقد پیش بینی کرده است که در اصطلاح حقوقی به آنها خیار می گویند.
معنای اصطلاحات مرتبط با خیار
- عقد: عقد یک عمل حقوقی است که بین دو یا چند شخص منعقد می شود تا یک اثر حقوقی ایجاد کند. این اثر حقوقی می تواند انتقال مالکیت، ایجاد تعهد یا دادن اذن باشد.
- عقد لازم: به عقودی گفته می شود که هیچ یک از طرفین معامله نمی توانند آن را بر هم زنند. مگر در مواردی که قانون به آنها حق فسخ معامله را داده باشد.
- عقد جایز: به عقودی گفته می شود که هر یک از طرفین می تواند هر وقت بخواهد آن را بر هم بزند.
- فسخ: فسخ یکی از راه های ارادی انحلال قرارداد است. یعنی یکی از طرفین با اراده ی خود در مورد ادامه یا پایان یافتن قرارداد تصمیم می گیرد.
انواع خیارات در قانون
- خیار مجلس
- خیار حیوان
- خیار شرط
- خیار تأخیر ثمن
- خیار رؤیت و تخلف وصف
- خیار غبن
- خیار عیب
- خیار تدلیس
- خیار تبعض صفقه
- خیار تخلف شرط
علاوه بر موارد مذکور در ماده ۳۹۶ قانون مدنی، خیارات دیگری نیز وجود دارد از جمله:
- خیار تعذر تسلیم
- خیار تفلیس
تعریف انواع خیارات
خیار مجلس: ماده 397 قانون مدنی : هر یک از متبایعین، بعد از عقد، فی المجلس و مادام که متفرق نشده اند اختیار فسخ معامله را دارند. خیار مجلس، مختص به زمانی است که طرفین قرارداد، در مجلس عقد حضور دارند، به محض خروج آنها از مجلس انعقاد عقد، خیار مجلس، ساقط می شود. برای اطلاع بیشتر در مورد خیار مجلس به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار حیوان: ماده 398 قانون مدنی: اگر مبیع، حیوان باشد، مشتری تا سه روز از حین عقد، اختیار فسخ معامله را دارد. خیار حیوان، تنها مختص عقد بیع حیوان می باشد و فقط مشتری می تواند بعد از خرید حیوان، تا سه روز معامله را فسخ کند.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار حیوان به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار تاخیر ثمن: ماده 402 قانون مدنی: هر گاه مبیع، عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین، اجلی معین نشده باشد، اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت، نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری، تمام ثمن را به بایع بدهد، بایع، مختار در فسخ معامله می شود.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار تاخیر ثمن به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار رویت و تخلف از وصف: ماده 410 قانون مدنی: هر گاه کسی مالی را ندیده و آن را فقط به وصف بخرد، بعد از دیدن، اگر دارای اوصافی که ذکر شده است، نباشد، مختار می شود که بیع را فسخ کند یا به همان نحو که هست قبول نماید.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار رویت و تخلف از وصف به لینک مربوطه مراجعه نمایید. برای اطلاع بیشتر در مورد خیار رویت و تخلف از وصف به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار غبن: ماده 416 قانون مدنی: هر یک از متعاملین که در معامله، غبن فاحش داشته باشد، بعد از علم به غبن، می تواند معامله را فسخ کند. خیار غبن تنها در معاملات معوض، اعمال می شود و غبن ایجاد شده، باید فاحش باشد، به نحوی که نتوان از آن مسامحه کرد.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار غبن به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار تدلیس: ماده 439 قانون مدنی: اگر بایع، تدلیس نموده باشد، مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت و همچنین است بایع، نسبت به ثمن شخصی، در صورت تدلیس مشتری.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار تدلیس به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار عیب: ماده 422 قانون مدنی : اگر بعد از معامله، ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری، مختار است، در قبول مبیع معیوب با اخذ ارش یا فسخ معامله.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار عیب به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار تبعض صفقه: ماده 441 قانون مدنی : خیار تبعض صفقه، وقتی حاصل می شود که عقد بیع، نسبت به بعض مبیع به جهتی از جهات باطل باشد. در این صورت مشتری، حق خواهد داشت بیع را فسخ نماید یا به نسبت قسمتی که بیع واقع شده است قبول کند و نسبت به قسمتی که بیع، باطل بوده است، ثمن را استرداد کند.برای اطلاع بیشتر در مورد خیار تبعض صفقه به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار شرط: ماده 399 قانون مدنی : در عقد بیع، ممکن است شرط شود که در مدت معین، برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی، اختیار فسخ معامله باشد. برای اطلاع بیشتر در مورد خیار شرط به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار تخلف شرط: بین ماده 234 تا الی 245 قانون مدنی: براساس آن اگر در قرارداد شرط انجام کاری قید شده باشد، برای مثال، اجاره‌دهنده تعهد کرده خانه را رنگ آمیزی سپس به مستاجر تحویل دهد، اما از این کار امتناع می‌کند، در این صورت، مستاجر به دلیل تخلف موجر از شرطی که باید انجام می‌داده، می‌تواند اجاره را فسخ کند. برای اطلاع بیشتر در مورد خیار تخلف شرط به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیارات دیگر طبق ماده 396 قانون مدنی:
خیار تعذر تسلیم:
خیار تعذر تسلیم وقتی است که یکی از طرفین توانایی تسلیم عوض معامله را ندارد. به طور مثال من ماشینی به شما می فروشم و توانایی تسلیم ماشین به شما را ندارم. اینجا شما به استناد خیار تعذر تسلیم می توانید معامله را برهم بزنید. برای اطلاع بیشتر در مورد خیار تعذر تسلیم به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
خیار تفلیس:
خیار تفلیس مختص شخصی است که با شخص مفلس یا همان ورشکسته معامله می کند. ورشکسته شخصی است که نمی تواند بدهی های خود را پرداخت کند و اگر شخصی با او معامله کند، طرف معامله حق خواهد داشت مورد معامله را استرداد و به استناد خیار تفلیس عقد را برهم بزند.
درصورتی که مشتری مفلس شود و عین مبیع نزد او باشد، بایع حق استرداد آن را دارد و اگر مبیع هنوز تسلیم نشده باشد، می تواند از تسلیم آن امتناع کند. برای اطلاع بیشتر در مورد خیار تفلیس به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
پیشنهاد ما به شما قبل از هر اقدام حقوقی یا کیفری، مشاوره رایگان با وکلای پایه یک دادگستری است که تا قبل از گرفتار شدن در دام حقوقی یا کیفری، بتوانید راه حل مناسبی را پیدا کنید. بهترین گزینه برای مشاوره حقوقی وکیل آنلاین است.
بدون دیدگاه