دعوای خلع ید
در این مقاله با دعوای خلع ید، خلع ید چیست، شروط لازم برای دعوای خلع ید، تفاوت دعوای خلع ید و تخلیه ید، تفاوت دعوای خلع ید با دعوای تصرف عدوانی، خلع ید از ملک مشاع، خلع ید از اموال موروثی، مطالبه اجرت المثل ایام تصرف، مدارک و منضمات در طرح دعوای خلع ید، هزینه دادرسی برای خلع ید و مرجع صالح در رسیدگی به دعوای خلع ید آشنا شوید.
در صورت هرگونه سوال راجع به دعوای خلع ید می توانید با وکلای پایه یک دادگستری موسسه حقوقی دادپویان به صورت تلفنی یا حضوری مشاوره حقوقی داشته باشید.
رزرو آنلاین وقت مشاوره
خلع ید چیست؟
خلع ید به معنی جلوگیری از ادامه تصرف غیر قانونی در هر نوع مال اعم از منقول یا غیر منقول است. قانون گذار در مواد 308 به بعد قانون مدنی تحت عنوان غصب به مقررات راجع به خلع ید پرداخته است. پس به صورت صریح در قوانین حقوقی از واژه خلع ید استفاده نشده و منظور از خلع ید همان غصب است. (به جز ماده 43 قانون اجرای مدنی که صراحتا به خلع ید مشاعی اشاره دارد). دعوای خلع ید دعوایی مالی و در صورتی که موضوع آن مال غیر منقول باشد ملاک محاسبه هزینه دادرسی ارزش منطقه ای است. دعوای خلع ید به جهت تشابه و نزدیکی با مفاهیمی مثل رفع تصرف عدوانی و تخلیه ید اشتباه گرفته می شود.
شروط لازم برای دعوای خلع ید
- مالک بودن خواهان (ارایه سند رسمی مالکیت الزامی است. اعم از سند ثبتی یا دادنامه دادگاه مبنی بر مالک بودن خواهان).
- تصرف خوانده.
- غیرقانونی و غیر مجاز بودن تصرف (غصبی).
وجود این سه شرط باید از سوی دادگاه احراز و معلوم گردد.
تفاوت دعوای خلع ید و تخلیه ید
گفتیم که دعوای خلع ید در مورد ملکی مطرح می شود که مورد تصرف غیر قانونی شخص دیگر قرار گرفته باشد و بخواهیم غاصب را از ملک اخراج کنیم. اما اگر بین مالک و شخص متصرف قراردادی مثل قرارداد اجاره وجود داشته باشد که در آن قرارداد زمان تخلیه ملک معین شده است اما متصرف یا مستاجر ملک را تخلیه نکند می توان علیه او دعوای تخلیه ید مطرح نمود. همین طور ممکن است شخصی به دیگری اجازه استفاده از ملک خود را بدهد و بعد بخواهد اجازه خود را پس بگیرد در اینجا هم باید دعوای تخلیه ید مطرح کند.
دعوای خلع ید فقط در مورد اموال غیر منقول قابل طرح است اما دعوای تخلیه ید هم در مورد اموال منقول و هم در مورد اموال غیر منقول قابلیت طرح دارد. اگر شخصی در واقع خواهان خلع ید باشد اما در دادخواست خود خواسته خود را تخلیه ید مطرح کند قرار عدم استماع دعوی صادر می شود.
تفاوت دعوای خلع ید با دعوای تصرف عدوانی
در دعوای خلع ید خواهان باید مالکیت خود را با ارایه سند رسمی اثبات کند و در واقع اولین اقدام او پس از طرح دعوی اثبات مالکیت است اما در دعوای تصرف عدوانی اثبات مالکیت از سوی خواهان لازم نیست و خواهان فقط باید ثابت کند که سابقه تصرف او نسبت به متصرف فعلی مقدم است و زودتر از او انجام شده است. (اثبات سبق تصرف)
خلع ید از ملک مشاع
شریک یا شرکای یک ملک مشاع نیز می توانند علیه شریک یا شرکای دیگر دادخواست خلع ید بدهند. در مورد مالکیت مشاعی توجه به این نکته ضروری ست که حق مالکیت هر شریک در تمام قسمتهای ملک مشاع منتشر است. یعنی ذره ذره ملک مشاع در ملکیت تمام شرک امی باشد، و هیچ قسمتی از ملک وجود ندارد که فقط متعلق به یکی از شرکا باشد. به همین دلیل تصرف در تمام قسمت های مال مشاع مستلزم رضایت همه شرکا هست. در صورتی که حتی یک شریک راضی به تصرف سایر شرکا در ملک نباشد، می تواند خلع ید متصرفان را از دادگاه بخواهد.
نکته قابل توجه در مورد خلع ید از ملک مشاع در مرحله اجرای رای است. مطابق ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی، برای خلع ید از ملک مشاع، از کل ملک خلع ید می شود اما ملک به تصرف محکوم له نیز داده نمی شود. دلیل این موضوع نیز همان انتشار حق مالکیت هر شریک در ذرات ملک مشاعی و لزوم رضایت تمام شرکا برای تصرف ملک است. چنان چه محکوم له بخواهد ملک را تصرف کند باید قبلا اجازه سایر شرکا را کسب کند. لازم به ذکر است چنان چه بین شرکای ملک مشاع تقسیم نامه تنظیم شده باشد، دعوای خلع ید مسموع نیست.
خلع ید از اموال موروثی
لازم به ذکر است در خصوص املاک موروثی نیز هر یک از وراث می تواند به طرفیت متصرف اقدام به طرح دعوای خلع ید نماید هر چند سند مالکیت هم چنان به نام مرحوم باشد چرا که با فوت مورث، وراث به عنوان قائم مقام عام تلقی و مالکیت ایشان مفروض تلقی خواهد شد.
لازم به ذکر است در خصوص املاک موروثی نیز هر یک از وراث می تواند به طرفیت متصرف اقدام به طرح دعوای خلع ید نماید هرچند سند مالکیت همچنان به نام مرحوم باشد چرا که با فوت مورث، وراث به عنوان قائم مقام عام تلقی و مالکیت ایشان مفروض تلقی خواهد شد.
مطالبه اجرت المثل ایام تصرف
خواهان می تواند علاوه بر خلع ید نسبت به ملک اجرت المثل ایام تصرف متصرف را نیز همراه دادخواست مطرح نماید در این فرض دادگاه با ارجاع امر به کارشناس اجرت المثل متصرف را محاسبه و حکم به الزام به پرداخت آن صادر می نماید.
مدارک و منضمات در طرح دعوای خلع ید
- تصویر مصدق سند مالکيت (اجباری).
- به همراه داشتن كارت ملی جهت احراز هويت و كارت عابر بانک جهت پرداخت هزينه دادرسی الزامی است.
در صورت عدم وجود مدارک اختياری فوق می توانيد يكی از دلایل ذيل را ارائه نماييد.
- استماع شهادت شهود و مطلعين.
- درخواست جلب نظر کارشناس.
- شماره پرونده استنادی.
- تحقیقات محلی.
- معاینه محلی.
- ساير دلايل و منضمات.
هزینه دادرسی برای خلع ید
هزینه دادرسی دعوای خلع ید مطابق قانون وصول برخی از در آمدهای دولت برابر ارزش منطقه ای ملک محاسبه می گردد لازم به ذکر است قیمت ارزش منطقه ای املاک بسیار نا چیز تر از قیمت واقعی و معاملاتی آنها می باشد.
مرجع صالح در رسیدگی به دعوای خلع ید
مطابق قانون شوراهای حل اختلاف دعاوی در خصوص اموال غیر منقول در صلاحیت شورای حل اختلاف نبوده و موضوع با منشا اموال غیر منقول باید در دادگاه عمومی و حقوقی مطرح گردد و لو آن که قیمت ارزش منطقه ای ملک کمتر از مبلغ ۲۰ میلیون تومان باشد از سوی دیگر دعاوی در خصوص اموال غیر منقول در صلاحیت دادگاه حوزه قضایی محل وقوع مال غیر منقول بوده و این دعوا فاقد جنبه کیفری می باشد. البته در صورتی که شخصی محکوم به خلع ید از ملک شود و پس از اجرای حکم، مجددا همان ملک را بدون آن که حقی داشته باشد تصرف کند، مشمول عنوان مجرمانه تصرف عدوانی موضوع ماده 693 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) می شود. متصرف در این حالت علاوه بر رفع تجاوز، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.
پیشنهاد ما به شما قبل از هر اقدام حقوقی یا کیفری، مشاوره رایگان با وکلای پایه یک دادگستری است که تا قبل از گرفتار شدن در دام حقوقی یا کیفری، بتوانید راه حل مناسبی را پیدا کنید. بهترین گزینه برای مشاوره حقوقی وکیل آنلاین است.
بدون دیدگاه