خیار عیب

خیار عیب

در این مقاله با خیار عیب، اسباب ساقط شدن خیار عیب، نحوه تشخیص خیار عیب موجب فسخ و مورد معامله در خیار عیب آشنا شوید.

در صورت هرگونه سوال راجع به خیار عیب می توانید با وکلای پایه یک دادگستری موسسه حقوقی دادپویان به صورت تلفنی یا حضوری مشاوره حقوقی داشته باشید.

رزرو آنلاین وقت مشاوره

با انتخاب وکیل برگزیده دادپویان با بهترین وکیل پایه یک متناسب با موضوع خود مشاوره بگیرید.
دادپویان

خیار عیب که به آن خیار نقیصه نیز می‌گویند. یکی از انواع خیار در فقه و حقوق اسلامی است که بر اساس آن در صورت معیوب بودن شی مورد معامله خریدار حق برهم زدن معامله را دارد. به عبارت دیگر این خیار در جایی ایجاد می‌گردد که مشتری کالایی را که معیوب است، خریداری کرده‌است. خیار عیب ویژه عین معین است.

خیار عیب چیست؟

خیار عیب یکی از خیارات مشترک در عقد بیع و اجاره است ولی در هر یک از این عقود، شرایط و احکام خاص دارد. در عقد بیع، وجود هر عیبی در مبیع یا ثمن موجب ایجاد خیار است ولی در عقد اجاره، عیبی که باعث نقصان منفعت یا باعث دشوار شدن در انتفاع  می شود و موجب تحقق خیار خواهد بود. در عقد بیع، در صورت وجود خیار عیب، مشتری می تواند معامله را فسخ کرده یا ارش دریافت کند، ولی در عقد اجاره، در مورد خیار عیب بحثی از ارش مطرح نیست.

خیار عیب

اسباب ساقط شدن خیار عیب

این اسباب در خیار عیب سه گونه ‏اند: اسباب سقوط خیار به تنهایی، اسباب سقوط خیار و ارش و اسباب سقوط ارش به تنهایی.

اسباب سقوط خیار به تنهایی

  • تصریح به التزام عقد و اسقاط رد.
  • اگر هنگام عقد به التزام به مفاد عقد و عدم فسخ آن و در صورت معیوب بودن کالا به گرفتن ارش آن تصریح شود، با آشکار شدن عیب تنها ارش ثابت می‏شود و فسخ عقد صحیح نیست. با اسقاط خیار، بدون تصریح به گرفتن ارش در صورت معیوب بودن کالا، حق فسخ ساقط می‏گردد، لیکن در سقوط ارش اختلاف است.
  • تصرف: با تصرف در مال معیوب، به گونه‏ ای که موجب تغییر هیئت و اوصاف آن گردد، مانند بریدن پارچه، یا موجب خروج آن از ملک شود، مانند آزاد کردن برده، فروختن، اجاره دادن و هبه مال، خیار ساقط می‏شود و برهم زدن‏ عقد صحیح نخواهد بود، لیکن ارش ثابت است. در سقوط خیار با تصرف، تفاوتی بین تصرف قبل از علم به عیب و بعد از علم به آن نیست. برخی قدما، تصرف پس از علم را علاوه بر سقوط خیار، موجب سقوط ارش دانسته‏ اند.
    چنان که منقول از برخی دیگر از قدما عدم سقوط خیار با تصرف قبل از علم به عیب است.
  • تلف شدن عین مال.
  • پدید آمدن عیب در مال معیوب پس از تحویل آن. اگر پس از تحویل کالا به خریدار، نزد وی در کالا عیبی پدید آید، مانند فلج شدن پای برده، در صورتی که عیب، مضمون بر خریدار باشد نه فروشنده، خیار عیب ساقط می‏شود و خریدار نمی‏تواند معامله را برهم زند؛ هرچند می‏تواند ارش دریافت کند.
  • شرط سقوط خیار عیب در ضمن عقد.

اسباب سقوط خیار و ارش

  • آگاهی از عیب قبل از عقد.
  • اسقاط خیار و ارش بعد از عقد.
  • شرط سقوط خیار و ارش در ضمن عقد.
  • تبرّی از عیب. با تبرّی فروشنده از عیب کالا و خریدار از عیب بهای آن هنگام معامله و سلب مسئولیت آن از خود. خیار و ارش هر دو ساقط می‏ گردند.

اسباب سقوط ارش به تنهایی

  • شرط سقوط آن در ضمن عقد.
  • اسقاط ارش به تنهایی پس از عقد.
  • بنابر دیدگاه برخی، جایی که پیدایی عیب در مال معیوب موجب افزایش قیمت آن از مال سالم شود و یا در کاهش قیمت آن تاثیر گذار نباشد، لیکن برخی این سبب را نپذیرفته ‏اند.
  • جایی که از گرفتن ارش، ربا لازم آید. مانند موردی که مالی ربایی را به هم جنس آن بخرد. و یکی معیوب از کار درآید، نظیر خریدن گندم در برابر گندم. برخی، در این صورت نیز گرفتن ارش را جایز دانسته ‏اند.

خیار عیب

نحوه تشخیص خیار عیب موجب فسخ

ماده ۴۲۶ قانون مدنی در خصوص نحوه تشخیص عیب آورده است که تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت انجام می گردد بنابراین بر حسب زمان و مکان متفاوت میباشد. عیب وضعیتی در مورد معامله است که برخلاف وضعیت عادی و حالت سلامت آن می باشد و نه تنها نقص از اصل خلقت عیب است بلکه زیادی از اصل خلقت هم عیب محسوب می شود.

به عبارت دیگر هر چیزی که از ارزش کالا یا انتفاع متعارف آن بکاهد عیب محسوب می گردد. اعم از این که ناشی از کاستی باشد یا فزونی ولی آنچه معیار تمیز و تشخیص است. که عرف و عادت محل انعقاد قرارداد و زمان انعقاد آن می باشد. نکته‌ای که باید به آن توجه نمود این است که در زمان انعقاد عقد ممکن است طرفین عقد وجود وصف خاصی را در مورد معامله شرط نمایند و سپس مشخص گردد که وصف مشروط در مورد معامله وجود ندارد در چنین حالتی احکام موضوع تابع خیار تخلف شرط است نمی‌توان به استناد خیار عیب و مطالبه ارش نمود.

مورد معامله در خیار عیب

مورد معامله می تواند عین معین یا کلی در معین و یا کلی فی الذمه باشد. عیب در مبیعی جاری می‌شود که عین خارجی و یا کلی در معین باشد که به میزان مبیع مورد سالم در آن وجود ندارد در صورتی که مبیع، کلی فی الذمه باشد و پس از تسلیم موردی از موارد کلی مبیع معیوب در آید خریدار می تواند آن را پس داده و فروشنده را مجبور کند که مورد سالمی را از آن کلی به خریدار تسلیم نماید هم چنین هرگاه در بین کلی در معین مورد سالمی برابر مبیع در مجموع معین موجود باشد خریدار حق فسخ معامله را ندارد و فقط می‌تواند فروشنده را ملزم به تسلیم مورد سالم از آن مجموعه معین نماید.

پیشنهاد ما به شما قبل از هر اقدام حقوقی یا کیفری، مشاوره رایگان با وکلای پایه یک دادگستری است که تا قبل از گرفتار شدن در دام حقوقی یا کیفری، بتوانید راه حل مناسبی را پیدا کنید. بهترین گزینه برای مشاوره حقوقی وکیل آنلاین است.

حق الوکاله مناسب

تضمین کیفیت در سریعترین زمان ممکن تا حصول نتیجه مطلوب با وکلای مجرب و متخصص
دادپویان

تیم پشتیبانی دادپویانمشاهده نوشته ها

Avatar for تیم پشتیبانی دادپویان

تیم پشتیبانی موسسه حقوقی دادپویان

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *