عوامل رافع مسئولیت کیفری

این علل عبارتند از: صغر، جنون، اجبار

صغر

یکی از علل رفع مسئولیت کیفری صغر است. صغیر کسی است که به سن بلوغ نرسیده است که سن بلوغ در پسر 15 سال تمام قمری و در دختر 9 سال قمری می باشد.

بنابراین سن مسئولیت کیفری همان سن بلوغ می باشد. بر این اساس ملاک مقدار سن متهم در زمان وقوع جرم می باشد. بنابراین درصورتی که متهم در زمان ارتکاب جرم صغیر بوده و در زمان کشف جرم یا مراحل تحقیق و محاکمه بالغ شود، رسیدگی به اتهام وی مشمول صغر می‌باشد.

جنون

جنون عبارت است از: از بین رفتن عقل بر اثر آشفتگی روحی و روانی و از دست دادن قوه درک و شعور. جنون دارای دو نوع دائمی و ادواری می باشد که در جنون ادواری جنون زمانی مانع مسئولیت کیفری است که فرد در حین ارتکاب جرم مجنون شده باشد. جنون به دو شرط از مجنون رفع مسئولیت می کند که شرط اول این است که جنون با جرم تقارن داشته باشد و شرط دوم نیز این می باشد که جنون با جرم تلازم داشته باشد به این معنا که جرم ارتکابی در نتیجه این اختلالات روحی و روانی رخ داده باشد.

اجبار

بر اساس ماده 140 ق.م. ا یکی از شرایط مسئولیت کیفری اختیار می باشد.

بنابراین در صورتی می توان فرد را مجازات کرد که جرم ارتکابی را از روی اختیار انجام داده باشد هر چند جرم قتل از این قاعده مستثنی است چرا که بر اساس ماده 375 ق.م.ا اکراه مجوز قتل نیست و مرتکب قصاص می‌شود و اکراه کننده به حبس ابد محکوم می‌شود.