حق کسب و پیشه

تفاوت حق کسب و پیشه و حق سر قفلی

در اکثر موارد افراد از این دو کلمه، یک معنی برداشت می کنند، در صورتی که سرقفلی وجهی می باشد که مالک در ابتدای اجاره از مستاجر جهت واگذاری ملک دریافت می کند. اما حق کسب و پیشه، حقی است که به مرور زمان و با افزایش ارزش ملک توسط مستاجر بوجود می آید.

یکی از دلایل مهمی که این حق در قوانین ایران بسیار مورد اهمیت است، این می باشد که فرد بعد از مدت زیادی زحمت و به سختی موفق به کسب شهرت و جذب مشتری شده است و ملک تجاری با زحمات آن شخص ارزش بیشتری کسب کرده است.

وقتی مالک تصمیم می گیرد مستاجر را از ملک خود بیرون کند، و فرد مجبور می شود در مکان دیگر، مدت زیادی را صرف کند تا مشتری های از دست داده خود را دوباره جذب کند. به همین دلیل این حق اهمیت زیادی دارد. حق کسب و پیشه باعث شده تا مالکان نتوانند به راحتی پس افزایش ارزش ملک توسط مستاجر، آنها را بیرون کنند.

میزان و مقدار حق سرقفلی مشخص است، ولی میزان و مقدار حق کسب، پیشه و تجارت قابل محاسبه و پیش بینی نیست و ممکن است موجر به طریق صحیح در پایان عقد اجاره به واسطه وقوع تخلفی از جانب مستاجر به طور کل ساقط شود یا اصلاً چنین حقی حاصل نگردد.

حق سرقفلی قابل اسقاط است، زیرا با پرداخت مبلغی از طرف مستاجر محقق می شود، هرچند برخی بر این عقیده هستند که با انعقاد عقد سبب ایجاد شده و شرط استحقاق، حسن شهرت است.

حق سرقفلی با تخلف ساقط نمی شود، ولی حق کسب با تخلف ساقط می گردد.

حق سرقفلی ذاتاً قابل اسقاط، توقیف، ضبط و حتی ضمان است، اما در مورد حق کسب و پیشه این موارد صادق نیست. سرقفلی به مالک پرداخت می شود نه به مستأجر اول و همچنین شهرت تجاری حق کسب و پیشه در سرقفلی تأثیری ندارد و مالک می تواند سرقفلی را نگیرد و ملک خود را اجاره دهد؛ ولی نمی تواند بعداً از مستاجر سرقفلی مطالبه کند که این موارد در حق کسب و پیشه و تجارت مطرح نیست.

حق سرقفلی قابل واگذاری و انتقال به غیر است، ولی حق کسب قابل واگذاری به غیر نیست، مگر به موجب درخواست تجویز انتقال منافع و صدور حکم در این خصوص و یا تفویض انتقال به غیر.

سقوط کلی حق کسب و پیشه

برخی مواقع مالک می‌تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای تخلیه ملک مورد اجاره را بدون پرداخت حق کسب و پیشه و تجارت نماید.

یکی از این موارد، تعدی و تفریط مستاجر نسبت به ملک مورد اجاره می باشد. مثلاً مستاجر با برداشتن دیوار بین ملک تجاری اقدام به تعدی و تفریط نماید. مورد دیگر، تغییر شغل از سوی مستاجر می باشد.

اصولاً در قراردادهای اجاره املاک تجاری، شغل مستاجر تعیین می‌گردد. اگر مستاجر در حین استفاده، شغل خویش را تغییر دهد مالک می‌تواند با مراجعه به دادگاه، تحت شرایطی تقاضای تخلیه بدون پرداخت این حق نماید.

مورد دیگر، عدم پرداخت اجاره بها از سوی مستاجر می باشد که پس از ارسال اظهارنامه از سوی مالک با تجمیع سایر شرایط قانونی، دادگاه حکم تخلیه بدون پرداخت این حقوق می دهد.

انتقال حق کسب و پیشه

حق کسب و پیشه و تجارت تابع قرارداد اجاره می باشد بنابراین انتقال آن نیز به تبع انتقال اجاره به غیر می باشد که اصطلاحاً به آن انتقال منافع به غیر می گویند.

طبق قانون موجر و مستاجر مصوب سال ۱۳۵۶ اصولاً مستاجر حق انتقال منافع به غیر را ندارد مگر اینکه خلاف آن در قرارداد درج شده باشد. بنابراین اگر مالک، رضایت در انتقال منافع داشته باشد مستاجر می تواند ضمن انتقال منافع، این حق خود را به فروش برساند.

اما اگر مالک با انتقال منافع موافقت ننماید مستاجر دو راه دارد یا ضمن تخلیه ملک، این حق خود را از مالک دریافت نماید و اگر در این صورت نیز مالک موافقت به دریافت ملک و پرداخت حق کسب و پیشه ننماید مستاجر به عنوان راه دوم، می‌تواند با مراجعه به دادگاه، تقاضای تجویز انتقال منافع را نماید.

در این صورت دادگاه با رسیدگی به مدارک، اقدام به صدور حکم تجویز انتقال منافع می نماید و پس از صدور حکم، مستاجر می تواند ضمن انتقال منافع به غیر، این حق خود را نیز از مستاجر جدید دریافت نماید.

پیشنهاد ما به شما قبل از هر اقدام حقوقی یا کیفری، مشاوره رایگان با وکلای پایه یک دادگستری است که تا قبل از گرفتار شدن در دام حقوقی یا کیفری، بتوانید راه حل مناسبی را پیدا کنید. بهترین گزینه برای مشاوره حقوقی وکیل آنلاین است.